Πούτιν, Ερντογάν και άγιον Όρος.
Ο «προστάτης των Ορθοδόξων» στη Μέση Ανατολή κ. Πούτιν με την συνδρομή και του Πατριάρχου Μόσχας πραγματοποιεί μεγάλες πανηγυρικές εκδηλώσεις στον άγιον Όρος για την 1000ετία του Ρωσικού Μοναχισμού. Επίκεντρο των εκδηλώσεων η Ι. Μονή Παντελεήμωνος, ένα μοναστήρι που ιδρύθηκε από ρωμηούς και σήμερα κατοικείται από Ρώσους.
Ως γνωστόν το Άγιον Όρος είναι μια μοναστική Πολιτεία πολυεθνική. Έχουν εκεί εγκαταβιώσει μοναχοί από όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Έλληνες, Ρώσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, Γεωργιανοί, Βούλγαροι, Πέρσες, Αμερικανοί, Γερμανοί, Αφρικανοί και Τούρκοι. Οι Τούρκοι μάλιστα μοναχοί , παρά τα όσα η κατευθυνόμενη Ιστορική γνώση μας έχει διδάξει, έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στον Αγιορείτικο μοναχισμό. Ο Ερντογάν θα είχε δηλαδή περισσότερα δικαιώματα από τους ρώσους να γιορτάσει στο άγιον Όρος τον Τουρκικό Μοναχισμό όχι μόνον ως πολύ παλαιότερο από τον Ρωσικό αλλά και με πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Αθωνική Πολιτεία. Δυστυχώς η θρησκευτική μονολιθικότητα που επέβαλε στην Σύγχρονη Τουρκία το δίδυμο Βενιζέλου- Μουσταφά Κεμάλ δεν επιτρέπει τέτοια θρησκευτικά ανοίγματα.
Όμως εμάς δεν μας εμποδίζει τίποτα να θυμηθούμε ευλαβικά και να πανηγυρίσουμε μυστικά τους 10 τουλάχιστον αιώνες Τουρκικού Μοναχισμού στον Άθωνα, στη Μ. Ασία και στο Κόσμο. Είναι ένα ευλαβικό μνημόσυνο σε όλους εκείνους που με την τουρκική γλώσσα πρόσφεραν θερμή λατρεία στον εν Τριάδι Μόνο Αληθινό Θεώ. Είναι όμως και μια πράξη φιλαδελφείας στους νεοφώτιστους Τούρκους αδελφούς μας που αγωνίζονται συνήθως μόνοι σε ένα αφιλόξενο θρησκευτικό περιβάλλον.
Η τουρκική παρουσία στη Μ.Ασία ανιχνεύεται περίπου από τον 5ο αιώνα. Οι πρώτοι τούρκοι δεν είναι μουσουλμάνοι αλλά σαμανιστές. Η υπεροχή της Ορθόδοξης Πίστης τους ελκύει και γίνονται πολλοί από αυτούς χριστιανοί. Την εποχή μάλιστα του θριάμβου της Ορθοδοξίας στην Χριστιανική Αυτοκρατορία της Ανατολής μετά την Εικονομαχία η έλξη γίνεται μεγαλύτερη. Οι νομάδες τουρκικοί πληθυσμοί της Μ. Ασίας δεν μένουν αμέτοχοι του μεγάλου αυτού θρησκευτικού ρεύματος που έχει έντονο λαϊκό χαρακτήρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Βρυέννιος, ένας Τούρκος συγγενείς του αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμένιου. Αυτός ο τούρκος επισκέπτεται πολύ συχνά τον θαυματουργό ασκητή του Ολύμπου της Βιθυνίας τον μέγα Ιωαννίκιο και διδάσκεται από αυτόν. Είναι γύρω στο 820 μ.Χ., προς το τέλος της Εικονομαχίας.
Στη συνέχεια κατά τις αρχές του 11ου αιώνα στο Άγιον Όρος γίνονται ευρύτατες διεργασίες. Γίνεται ο Άθωνας το νέο κέντρο του Ορθόδοξου Μοναχισμού ενώ τα προηγούμενα μοναστικά κέντρα του Λάτρος και του Όλυμπου της Βιθυνίας χάνουν σταδιακά την μεγάλη σημασία τους. Όλες οι ευαίσθητες στα πνευματικά καρδιές στρέφονται εκεί. Μέσα σε αυτούς και ένας Τούρκος. Καταλαμβάνει ένα χώρο κοντά στις Καρυές και χτίζει το δικό του Μοναστήρι, τη Ι.Μ.Κουτλουμουσίου. Είναι ένας τούρκος ευσεβής ( kutalmış) ορθόδοξος χριστιανός. Πολλοί ιστορικοί τον ταυτίζουν με τον αρχηγό της δυναστείας του Σουλτανάτου του Ρουμ, τον Σουλεϊμάν Α Κουτλουμούς ( Κutalmış). Άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι ο εγγονός του. Το σίγουρο πάντως είναι ότι την παλαίφατη Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου την έχτισε Σελτζούκος Τούρκος και εγκαταβίωσε σε αυτή με αγιότητα, όπως αποδεικνύεται από τα θαυμαστά γεγονότα που διατήρησε η προφορική αγιορείτικη παράδοση. Τότε που οι Ρώσοι δεν είχαν καν μοναχούς στο άγιον Όρος οι πρόγονοι του Ερντογάν έκτιζαν το δικό τους μοναστήρι, που σήμερα κατέχει την 6η θέση ανάμεσα στα 20 Μοναστήρια του Άθωνα.
Η ενασχόληση κάποιου Κουτλουμούς με το μοναχισμό δεν είναι μια τυχαία και παρενθετική περίπτωση. Αντίθετα. Όλο το Σουλτανάτο του Ρούμ, δηλαδή οι πρώτοι Σελτζούκοι που έφτασαν στα όρια της Αυτοκρατορίας έγιναν χριστιανοί ορθόδοξοι. Άλλωστε το ίδιο το όνομα «Σουλτανάτο του Ρούμ» σημαίνει Ρωμαίικο Βασίλειο. Ο αρχηγός εξάλλου της δυναστείας αυτής Κουτλουμούς ο Α είχε πάρει το χρίσμα του Σουλτάνου από τα ίδια τα χέρια του Αλεξίου Κομνηνού. Οι μετέπειτα στενές οικογενειακές και στρατιωτικές σχέσεις των Κομνηνών με τους Σελτζούκους δημιούργησαν συνθήκες πλήρους εκχριστιανισμού αυτών . Το Σουλτανάτο αυτό κατέρρευσε, όπως και η Αυτοκρατορία, από τις ορδές των αντίχριστων Σταυροφόρων που κατέστρεψαν όλη την Ανατολή.
Παρά ταύτα η ενσωμάτωση τουρκικών πληθυσμών στην Χριστιανική Αυτοκρατορία συνεχίσθηκε. Μέγιστοι εκπρόσωποι αυτής της παράταξης που δεν προσχώρησε σε μουσουλμανικές ομάδες αλλά παρέμειναν χριστιανοί είναι η οικογένεια των Βατάτζιδων. Ένα όνομα που δείχνει την καταγωγή (vatan = πατρίδα και η χαρακτηριστική κατάληξη ci που δείχνει καταγωγή, επάγγελμα κλπ). Την ίδια εποχή κάποιος Κομνηνός αντί για το ελληνικό όνομα Σολομών παίρνει κατά την βάπτιση του το τούρκικο «Σουλεϊμάν », προφανώς γιατί κατάγεται από τούρκους ορθόδοξους χριστιανούς. Δικαιολογημένα ο Μεχμέτ ο Κατακτητής καυχιόταν πολύ αργότερα ότι κατάγεται από Κομνηνούς.
Όσοι τούρκοι έγιναν ορθόδοξη χριστιανοί γρήγορα ενσωματώθηκαν θρησκευτικά από το ελληνόφωνο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σαν ανάμνηση της καταγωγής τους όμως διατήρησαν την τουρκική γλώσσα, την σελτζουκική ενδυμασία και πολλά έθιμα της νομαδικής καταγωγής τους. Η εφεύρεση της τυπογραφίας έδωσε τη δυνατότητα στους ορθόδοξους αυτούς πληθυσμούς που πλέον έχουν περάσει στην Οθωμανική διοίκηση να εκδώσουν τα θρησκευτικά τους βιβλία στη γλώσσα τους. Εξέχουσα φυσιογνωμία ο τουρκόφωνος Ατταλιάτης επίσκοπος Αγκύρας Σεραφείμ Β . Η τουρκική γλώσσα έκτοτε γίνεται φορέας ιερών νοημάτων της ορθόδοξης πίστης. Μετά από αυτόν μια επίσης μεγάλη φυσιογνωμία στο χώρο της τουρκόφωνης ορθόδοξης θεολογίας είναι ο ιερομόναχος Λεόντιος Αναστασιάδης. Αργότερα ο ιερομόναχος Ιερώνυμος Αποστολίδης, γνωστός ως γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης κ.α.
Πολλοί ιερομόναχοι στην Ανατολή και χιλιάδες χριστιανοί αγίασαν τη ζωή τους με πνευματική τροφή αυτά τα τούρκικα βιβλία (με ελληνικούς χαρακτήρες , τα λεγόμενα Καραμανλίδικα).Το μοναχικό ιδεώδες δέσποζε σε αυτά τα βιβλία. Πολλοί τουρκογενείς ορθόδοξοι ακόμα και έγγαμοι στο τέλος της ζωής τους ακολουθούσαν το μοναχικό βίο. Χαρακτηριστική περίπτωση η Ευλαμπία Ρωμανίδου που με συντροφιά τα τούρκικα Προσευχητάρια της έγινε μοναχή στο τέλος της ζωής της στην Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Σουρωτής και τέλειωσε την επίγεια ζωή της προσευχόμενη αδιάλειπτα στη τουρκική γλώσσα. Τα ξέρει άραγε αυτά ο Ερντογάν;
Για να επανέλθουμε στο άγιο Όρος τελειώνοντας τις σύντομες αυτές παρατηρήσεις με αφορμή τους ρωσικούς πανηγυρισμούς να προσθέσουμε και τούτο: Δεν είναι πολλά χρόνια που έφυγαν από αυτή τη ζωή τρείς άγιες μορφές του αγίου όρους. Τρείς άνθρωποι σαν τους παληούς ασκητές που έζησαν αφοσιωμένοι στην απερίσπαστη προσευχή. Ούτε η στέγη που έτρεχε νερό τους χειμωνιάτικους μήνες δεν τους αποσπούσε από την προσευχή. Τα τούρκικα βιβλία τους ήταν η ολοήμερη πνευματική τους απόλαυση. Έφυγαν από αυτή τη ζωή και άφησαν στο άγιο Όρος ένα νέο ιερό χώρο, μνημείο τουρκικής ευλάβειας. Άφησαν το κελί τους, το «Κελί των Καραμανλίδων» λίγο πιο κάτω από τις Καρυές.
Οι τούρκοι ως λαός, αντίθετα με τους ρώσους που τους αρέσουν τα υπέρογκα και οι παράτες, είναι ταπεινός λαός. Όταν γίνονται χριστιανοί μελετούν την πίστη σε βάθος και δεν ακολουθούν τον ρωσικό σοβινιστικό και επίπλαστο χριστιανισμό. Το μέλλον της Ορθοδοξίας τους ανήκει. Άλλωστε οι προφητείες του αγίου Κοσμά, αν τις διαβάσουμε σωστά, το προαναγγέλλουν.
Ο «προστάτης των Ορθοδόξων» στη Μέση Ανατολή κ. Πούτιν με την συνδρομή και του Πατριάρχου Μόσχας πραγματοποιεί μεγάλες πανηγυρικές εκδηλώσεις στον άγιον Όρος για την 1000ετία του Ρωσικού Μοναχισμού. Επίκεντρο των εκδηλώσεων η Ι. Μονή Παντελεήμωνος, ένα μοναστήρι που ιδρύθηκε από ρωμηούς και σήμερα κατοικείται από Ρώσους.
Ως γνωστόν το Άγιον Όρος είναι μια μοναστική Πολιτεία πολυεθνική. Έχουν εκεί εγκαταβιώσει μοναχοί από όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Έλληνες, Ρώσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, Γεωργιανοί, Βούλγαροι, Πέρσες, Αμερικανοί, Γερμανοί, Αφρικανοί και Τούρκοι. Οι Τούρκοι μάλιστα μοναχοί , παρά τα όσα η κατευθυνόμενη Ιστορική γνώση μας έχει διδάξει, έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στον Αγιορείτικο μοναχισμό. Ο Ερντογάν θα είχε δηλαδή περισσότερα δικαιώματα από τους ρώσους να γιορτάσει στο άγιον Όρος τον Τουρκικό Μοναχισμό όχι μόνον ως πολύ παλαιότερο από τον Ρωσικό αλλά και με πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Αθωνική Πολιτεία. Δυστυχώς η θρησκευτική μονολιθικότητα που επέβαλε στην Σύγχρονη Τουρκία το δίδυμο Βενιζέλου- Μουσταφά Κεμάλ δεν επιτρέπει τέτοια θρησκευτικά ανοίγματα.
Όμως εμάς δεν μας εμποδίζει τίποτα να θυμηθούμε ευλαβικά και να πανηγυρίσουμε μυστικά τους 10 τουλάχιστον αιώνες Τουρκικού Μοναχισμού στον Άθωνα, στη Μ. Ασία και στο Κόσμο. Είναι ένα ευλαβικό μνημόσυνο σε όλους εκείνους που με την τουρκική γλώσσα πρόσφεραν θερμή λατρεία στον εν Τριάδι Μόνο Αληθινό Θεώ. Είναι όμως και μια πράξη φιλαδελφείας στους νεοφώτιστους Τούρκους αδελφούς μας που αγωνίζονται συνήθως μόνοι σε ένα αφιλόξενο θρησκευτικό περιβάλλον.
Η τουρκική παρουσία στη Μ.Ασία ανιχνεύεται περίπου από τον 5ο αιώνα. Οι πρώτοι τούρκοι δεν είναι μουσουλμάνοι αλλά σαμανιστές. Η υπεροχή της Ορθόδοξης Πίστης τους ελκύει και γίνονται πολλοί από αυτούς χριστιανοί. Την εποχή μάλιστα του θριάμβου της Ορθοδοξίας στην Χριστιανική Αυτοκρατορία της Ανατολής μετά την Εικονομαχία η έλξη γίνεται μεγαλύτερη. Οι νομάδες τουρκικοί πληθυσμοί της Μ. Ασίας δεν μένουν αμέτοχοι του μεγάλου αυτού θρησκευτικού ρεύματος που έχει έντονο λαϊκό χαρακτήρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Βρυέννιος, ένας Τούρκος συγγενείς του αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμένιου. Αυτός ο τούρκος επισκέπτεται πολύ συχνά τον θαυματουργό ασκητή του Ολύμπου της Βιθυνίας τον μέγα Ιωαννίκιο και διδάσκεται από αυτόν. Είναι γύρω στο 820 μ.Χ., προς το τέλος της Εικονομαχίας.
Στη συνέχεια κατά τις αρχές του 11ου αιώνα στο Άγιον Όρος γίνονται ευρύτατες διεργασίες. Γίνεται ο Άθωνας το νέο κέντρο του Ορθόδοξου Μοναχισμού ενώ τα προηγούμενα μοναστικά κέντρα του Λάτρος και του Όλυμπου της Βιθυνίας χάνουν σταδιακά την μεγάλη σημασία τους. Όλες οι ευαίσθητες στα πνευματικά καρδιές στρέφονται εκεί. Μέσα σε αυτούς και ένας Τούρκος. Καταλαμβάνει ένα χώρο κοντά στις Καρυές και χτίζει το δικό του Μοναστήρι, τη Ι.Μ.Κουτλουμουσίου. Είναι ένας τούρκος ευσεβής ( kutalmış) ορθόδοξος χριστιανός. Πολλοί ιστορικοί τον ταυτίζουν με τον αρχηγό της δυναστείας του Σουλτανάτου του Ρουμ, τον Σουλεϊμάν Α Κουτλουμούς ( Κutalmış). Άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι ο εγγονός του. Το σίγουρο πάντως είναι ότι την παλαίφατη Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου την έχτισε Σελτζούκος Τούρκος και εγκαταβίωσε σε αυτή με αγιότητα, όπως αποδεικνύεται από τα θαυμαστά γεγονότα που διατήρησε η προφορική αγιορείτικη παράδοση. Τότε που οι Ρώσοι δεν είχαν καν μοναχούς στο άγιον Όρος οι πρόγονοι του Ερντογάν έκτιζαν το δικό τους μοναστήρι, που σήμερα κατέχει την 6η θέση ανάμεσα στα 20 Μοναστήρια του Άθωνα.
Η ενασχόληση κάποιου Κουτλουμούς με το μοναχισμό δεν είναι μια τυχαία και παρενθετική περίπτωση. Αντίθετα. Όλο το Σουλτανάτο του Ρούμ, δηλαδή οι πρώτοι Σελτζούκοι που έφτασαν στα όρια της Αυτοκρατορίας έγιναν χριστιανοί ορθόδοξοι. Άλλωστε το ίδιο το όνομα «Σουλτανάτο του Ρούμ» σημαίνει Ρωμαίικο Βασίλειο. Ο αρχηγός εξάλλου της δυναστείας αυτής Κουτλουμούς ο Α είχε πάρει το χρίσμα του Σουλτάνου από τα ίδια τα χέρια του Αλεξίου Κομνηνού. Οι μετέπειτα στενές οικογενειακές και στρατιωτικές σχέσεις των Κομνηνών με τους Σελτζούκους δημιούργησαν συνθήκες πλήρους εκχριστιανισμού αυτών . Το Σουλτανάτο αυτό κατέρρευσε, όπως και η Αυτοκρατορία, από τις ορδές των αντίχριστων Σταυροφόρων που κατέστρεψαν όλη την Ανατολή.
Παρά ταύτα η ενσωμάτωση τουρκικών πληθυσμών στην Χριστιανική Αυτοκρατορία συνεχίσθηκε. Μέγιστοι εκπρόσωποι αυτής της παράταξης που δεν προσχώρησε σε μουσουλμανικές ομάδες αλλά παρέμειναν χριστιανοί είναι η οικογένεια των Βατάτζιδων. Ένα όνομα που δείχνει την καταγωγή (vatan = πατρίδα και η χαρακτηριστική κατάληξη ci που δείχνει καταγωγή, επάγγελμα κλπ). Την ίδια εποχή κάποιος Κομνηνός αντί για το ελληνικό όνομα Σολομών παίρνει κατά την βάπτιση του το τούρκικο «Σουλεϊμάν », προφανώς γιατί κατάγεται από τούρκους ορθόδοξους χριστιανούς. Δικαιολογημένα ο Μεχμέτ ο Κατακτητής καυχιόταν πολύ αργότερα ότι κατάγεται από Κομνηνούς.
Όσοι τούρκοι έγιναν ορθόδοξη χριστιανοί γρήγορα ενσωματώθηκαν θρησκευτικά από το ελληνόφωνο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σαν ανάμνηση της καταγωγής τους όμως διατήρησαν την τουρκική γλώσσα, την σελτζουκική ενδυμασία και πολλά έθιμα της νομαδικής καταγωγής τους. Η εφεύρεση της τυπογραφίας έδωσε τη δυνατότητα στους ορθόδοξους αυτούς πληθυσμούς που πλέον έχουν περάσει στην Οθωμανική διοίκηση να εκδώσουν τα θρησκευτικά τους βιβλία στη γλώσσα τους. Εξέχουσα φυσιογνωμία ο τουρκόφωνος Ατταλιάτης επίσκοπος Αγκύρας Σεραφείμ Β . Η τουρκική γλώσσα έκτοτε γίνεται φορέας ιερών νοημάτων της ορθόδοξης πίστης. Μετά από αυτόν μια επίσης μεγάλη φυσιογνωμία στο χώρο της τουρκόφωνης ορθόδοξης θεολογίας είναι ο ιερομόναχος Λεόντιος Αναστασιάδης. Αργότερα ο ιερομόναχος Ιερώνυμος Αποστολίδης, γνωστός ως γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης κ.α.
Πολλοί ιερομόναχοι στην Ανατολή και χιλιάδες χριστιανοί αγίασαν τη ζωή τους με πνευματική τροφή αυτά τα τούρκικα βιβλία (με ελληνικούς χαρακτήρες , τα λεγόμενα Καραμανλίδικα).Το μοναχικό ιδεώδες δέσποζε σε αυτά τα βιβλία. Πολλοί τουρκογενείς ορθόδοξοι ακόμα και έγγαμοι στο τέλος της ζωής τους ακολουθούσαν το μοναχικό βίο. Χαρακτηριστική περίπτωση η Ευλαμπία Ρωμανίδου που με συντροφιά τα τούρκικα Προσευχητάρια της έγινε μοναχή στο τέλος της ζωής της στην Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Σουρωτής και τέλειωσε την επίγεια ζωή της προσευχόμενη αδιάλειπτα στη τουρκική γλώσσα. Τα ξέρει άραγε αυτά ο Ερντογάν;
Για να επανέλθουμε στο άγιο Όρος τελειώνοντας τις σύντομες αυτές παρατηρήσεις με αφορμή τους ρωσικούς πανηγυρισμούς να προσθέσουμε και τούτο: Δεν είναι πολλά χρόνια που έφυγαν από αυτή τη ζωή τρείς άγιες μορφές του αγίου όρους. Τρείς άνθρωποι σαν τους παληούς ασκητές που έζησαν αφοσιωμένοι στην απερίσπαστη προσευχή. Ούτε η στέγη που έτρεχε νερό τους χειμωνιάτικους μήνες δεν τους αποσπούσε από την προσευχή. Τα τούρκικα βιβλία τους ήταν η ολοήμερη πνευματική τους απόλαυση. Έφυγαν από αυτή τη ζωή και άφησαν στο άγιο Όρος ένα νέο ιερό χώρο, μνημείο τουρκικής ευλάβειας. Άφησαν το κελί τους, το «Κελί των Καραμανλίδων» λίγο πιο κάτω από τις Καρυές.
Οι τούρκοι ως λαός, αντίθετα με τους ρώσους που τους αρέσουν τα υπέρογκα και οι παράτες, είναι ταπεινός λαός. Όταν γίνονται χριστιανοί μελετούν την πίστη σε βάθος και δεν ακολουθούν τον ρωσικό σοβινιστικό και επίπλαστο χριστιανισμό. Το μέλλον της Ορθοδοξίας τους ανήκει. Άλλωστε οι προφητείες του αγίου Κοσμά, αν τις διαβάσουμε σωστά, το προαναγγέλλουν.